Stenose
Wat is een stenose?
Een stenose is een vernauwing van het wervelkanaal of van het foramen, de ruimte waar de zenuw uittreedt. Als gevolg van de vernauwing kunnen het ruggenmerg of de zenuwen in de verdrukking komen.
Stenose
Ouderdom vergroot de kans op stenose
Stenose-klachten lijken op die van een hernia, maar komen meestal pas voor op latere leeftijd. Een stenose is doorgaans het gevolg van veroudering, maar ook osteoporose, rughernia of een tumor kunnen hieraan ten grondslag liggen. De oorzaak kan echter ook aangeboren zijn.
Pijn in de rug door stenose
De lumbale kanaalstenose of vernauwing van het wervelkanaal is een aandoening die vooral bij oudere mensen voorkomt. Mensen die hieraan lijden klagen over pijn laag in de rug en uitstraling van de pijn in één of beide benen. Typisch voor deze klachten is dat ze optreden bij het lopen en bij het stilstaan. De pijn in de rug en mogelijk ook in de benen wordt bij lopen of stilstaan erger. De benen gaan doof aanvoelen en worden stuurloos. Bij het zitten of voorover bukken verdwijnen deze uitstralende klachten direct. Dit is het gevolg van het wervelkanaal dat zich weer kan “openen”.
Voorovergebogen houding door stenose
Terwijl men vroeger gewend was om rechtop te lopen, gaat men wat voorovergebogen lopen. Dit komt doordat de klachten beter te dragen zijn in de houding voorover. Mensen met deze aandoening zien er daarom steeds meer tegenop om uit te gaan voor hun dagelijkse boodschappen of sociale genoegens. Hierdoor kunnen deze mensen maatschappelijk geïsoleerd raken. Het is verder opmerkelijk dat de meeste cliënten die lijden aan een lumbale wervelkanaalstenose, prima kunnen fietsen zonder noemenswaardige been- en rugklachten.
Anatomie van de wervelkolom
Om een goed begrip van de aandoening te krijgen is het belangrijk om kennis te hebben van de anatomie van de wervelkolom.
Stenose oorzaken
Een stenose is doorgaans het gevolg van veroudering, maar ook osteoporose en rughernia kan eraan ten grondslag liggen. De oorzaak kan ook aangeboren zijn.
Slijtage van de tussenwervelschijf
Welke oorzaken definitief het versmallen van het wervelkanaal veroorzaken is zeer verschillend. Vaak zijn er meerdere factoren die gezamenlijk aan de slijtage-geconditioneerde (degeneratieve) veranderingen bijdragen:
- Door degeneratieve veranderingen vindt aanwas van bot plaats aan het wervellichaam. Deze osteofyten kunnen in de richting van het zenuwkanaal groeien en het vernauwen,
- Degeneratieve veranderingen aan banden van de wervelkolom (bijv. het achterste longitudinale ligament of het gehele ligament). Deze banden worden in de loop van het leven een beetje dikker. Hierdoor kan de ruimte in het wervelkanaal ook verminderd worden,
- Door wervelgewrichtsartrose kunnen zodanige verdikkingen van de gewrichtjes ontstaan dat het kanaal ernstig wordt vernauwd,
- Ook uitpuiling van de tussenwervelschijf vermindert de diameter van het spinale/zenuw kanaal.
Vaak treden bovenstaande veranderingen gezamenlijk op.
Wijdte van het wervelkanaal
Maar hoeveel ruimte er uiteindelijk overblijft, wordt verder bepaald door de mate van slijtage en door de wijdte van het kanaal. Deze kan per persoon verschillen. Bij cliënten met een nauw kanaal kunnen de klachten al op jonge leeftijd optreden.
Stenose symptomen
Tijdens het lichamelijk onderzoek vertoont een cliënt met een stenose de volgende symptomen:
- Uitstralende klachten in één of beide benen welke bij het lopen en staan ontstaan en direct bij het voorover bukken of zitten verdwijnen,
- Dezelfde uitstralende klachten kunnen optreden bij houdingen waarbij de wervelkolom gestrekt wordt en verdwijnen bij gebogen houdingen van de wervelkolom.
Houding is bepalend voor stenose pijn
De verergering van de stenose klachten zijn het gevolg van houdingsafhankelijke vernauwing van het wervelkanaal. Tijdens lopen en staan heeft men over het algemeen een holle rug. Dit heeft tot gevolg dat het wervelkanaal nauwer wordt, waardoor dan na enige tijd een stuwing en beknelling optreedt van de zenuwwortels. Als men voorover buigt of gaat zitten, wordt de lendenwervelkolom van hol weer recht of zelfs bol. Onder deze omstandigheden is het wervelkanaal het wijdste en verdwijnt de stuwing. Er is dan weer meer ruimte voor de zenuwwortels en de pijn neemt af.
Stenose bij de onderste rugwervel is het meest voorkomend
Aanvankelijk kan de stenose alleen L4/5 betreffen (dit is helemaal onderaan de rug), omdat dit niveau normaal al het nauwste is; maar bij een uitgebreide stenose kunnen ook andere niveau’s betrokken zijn (onderrug L3/4, L2/3 en zelfs midden v/d rug L1/2). Bij de slijtage kunnen ook één of meerdere tussenwervelschijven aangedaan zijn, die dan enigszins gaan uitpuilen hetgeen de ruimtebeperking uiteraard verergert. Maar vooral is er ruimtebeperking als de slijtage van de tussenwervelschijven zich tot echte hernia’s ontwikkelen; de uitstralende pijn in de benen gedraagt zich anders dan als die bij de hernia, zoals verergering bij hoesten en niezen.
Er bestaan twee soorten Lumbale stenoses:
Een foraminale stenose
Een foraminale stenose is het gevolg van een vernauwing van de opening waar de zenuw uit het wervelkanaal treedt. Het bot drukt dan op de zenuw en dat veroorzaakt de klachten.
Een spinaal kanaalstenose
Een spinaal kanaalstenose is het gevolg van een vernauwing van het wervelkanaal zelf. Deze vernauwing komt steeds vaker voor, meestal bij cliënten van 50 jaar of ouder en kan worden veroorzaakt door de rug langdurig op dezelfde manier zwaar te belasten. Daardoor verdikken de wervelgewrichten. Door die verdikking wordt het wervelkanaal nauwer. De zenuwen in dat kanaal komen daardoor in de knel. In een aantal gevallen is de vernauwing aangeboren maar veroorzaakt meestal pas op latere leeftijd klachten.